Health
پەراوەزی ئەنتیبایۆتیک / بەکارهێنانی هەڵەی ئەنتیبایۆتیک
لە هەرێمی کوردستان، ئەنتیبایۆتیکەکان زۆرجار بەبێ پەیوەندنامەی پزیشکی دەردەست دەکرێن و بەکاردێن، کە ئەمە سەرچاوەی زیادبوونی پەراوەزی باکتێرییەکان بووە — ئەوەش تەندرووستی گشتی گەورەیەکی تەقینەوە هەیە.
ئەو کێشەیە زۆر هەستیارە چونکە:
نەخۆشییەکان کە پێشتر بە ئاسانیدا دابەزێندرابوو، ئێستا سەختتر دەبن بۆ چاککردن.
خەرجی پزیشکی زیاد دەکات.
و بەردەوامبوونی نەخۆشی و دەردی زۆر بەشداری دەکات.
ئەگەر دەتەوێت، دەتوانم وەرجێرکردنی تەواوی ئەم بابەتە بۆ کوردی سۆرانی فۆرمەڵ و بە شێوەی ڕاپۆرتی پزیشکی نیزیک بکەم.
ڕووداو و ڕوونکردنەوەکانی نەخۆشی شێرپەنجە لە هەرێمی کوردستان
نەخۆشی شێرپەنجە لە هەرێمی کوردستان زۆر دەبێتەوە. بۆ نموونە:
لە پارێزگاکانی هەولێر و دهوک، شێرپەنجەی سیەکان (lungs) یەکێکە لە زۆرترین جۆرە شێرپەنجەییەکان لە نێوان پیاوان،
و شێرپەنجەی سنگ (breast) دەست پێکردووە و پەرەپێدانی سەرەکی لە نێوان ژنان.
هەروەها، لە منداڵانی خوار لە ١٠ ساڵ، لێوکێمیا زۆرترین جۆری شێرپەنجەیە لە کوردستان.
ئەم بابەتە ڕێگە دەدات بۆ پێشبینی و ڕوونکردنەوە لەسەر هۆکارەکان، پێشبینی پێشین و ستراتیژییەکانی کۆنترۆڵکردنی نەخۆشی شێرپەنجە
توێژینەوەیەکی تازە دۆزراوەتەوە کە دووشەممە خەتەرناکترین ڕۆژی هەفتەیە بۆ ڕوودانی جەڵتەی دڵ (قەلبی)، و زۆربەی خەڵک جەڵتەی دڵیان لەو ڕۆژەدا ڕوودەدات.
بەپێی ڕاپۆرتی The Sun، شارەزایان باوەڕیان وایە هۆکاری سەرەکیی ئەم دۆخە ئەوەیە کە پاش پشووی هەفتە‌کە، سیستەمی جەستە و ئازای مرۆڤ تێکدەچێت، و ئەو گۆڕانکارییەی لە گەڕانەوەی بۆ کار و ڕوتینی ڕۆژانە ڕوودەدات، دەکرێت هۆکاری زیادبوونی فشاری ئەستریسی بێت.
لە لایەکی ترەوە، شارەزایانی پزیشکی باوەڕیان وایە کە ئەگەر توێژینەوەی زیاتری زانستی لەسەر ئەم بابەتە ئەنجام بدرێت، دەکرێت کاریگەرییەکی گرنگی هەبێت لەسەر ژیانی ئەوانەی لە مەترسی هەڵەی دڵدان.
زانایان زانیارییان لە 10,000 نەخۆش لە نەخۆشخانەکانی ئیرلەندا لە ماوەی پێنج ساڵی ڕابردوودا کۆکردووەتەوە، و هەموو کەیسەکانی هەڵەی دڵیان بە گوێرەی ڕۆژی هەفتە هەژمار کردووە. ئەنجامەکانیان نیشانداوە کە زۆربەی جەڵتەی دڵەکان لە ڕۆژی دووشەممە ڕوودەدات.
نەخۆشییە باوە درمەکان و چارەسەریان
هەڵبژاردنی مەنیڤایتیس لە ڕووی کورتەی ڕابردوو لە هەرێمی کوردستان ڕووداوە، کە چالاکیەکان و هەڵسەنگاندنی ئامادەبوون بۆ چەککردن، واکسین و ئاگاداری گشتی بەشداری کردووە.
هەپاتیت ڤایرۆسی (وەک هەپاتیت B) هەروەها وەکو کێشەی تەندرووستی گشتی گرنگ لە کوردستان ناسراوە.
تیشکێک و بڕوکسێلۆز (typhoid fever & brucellosis) هێشتا لە سلیمانیه و شوێنە دیکەکانی هەرێم بە شێوەیەکی زۆر بەردەوامە.
ئەم ڕاپۆرتە نیشان دەدات کە چالاکی و چاوەڕوانییەکانی تەندرووستی گشتی هەڵەکانی تازە و نەخۆشی ڕەقەی هەروەها هەیە، و پێویستە بۆ کنترۆڵ و پاراستنی جەستەی گشتی بەرەوپێش ببرێت.
مانگۆ یەکێکە لە میوەکانێکی زۆر بەسوودە کە پڕە لە ڤیتامین C و A، بەهاوپێچەوەی فایبەر، پوتاسیۆم و مەگنێزیم.
خۆردنی یەک مانگۆ لە ڕۆژێکدا دەتوانێت یارمەتیت بدات بۆ دووربوونەوە لە زۆر کێشەی تەندرووستی، و بە تایبەتی ئەمانە:
پەیوەستکردنی سیستەمی پاراستنی جەستە و باشترکردنی تەندروستی مێشک.
ڕێکخستنی ئاستی خوێنی شەکر.
کۆنتڕۆڵکردنی فشاری خوێن.
پێشگیری لە نەخۆشییەکانی شێوەی سەرطانی.
بەسوودە بۆ ژنە باردارەکان.
پێشگیری لە پێرزبونی زوو و بەهێنانەوەی ڕوونی پەست.
باشە بۆ ئەوانەی خوێنی نزمەیان هەیە.
ئاسانکردنی هەندێ کارە سەختی جەستەیی و هەڵسوکەوتی.
پاراستنی تەندروستی دڵ و سیستەمی خۆن‌گەڕان.
مانگۆ نەک تەنها خواردنێکی خۆشەویستە، بەڵکو بە شێوەیەکی بەڕاستی دەتوانێت بە بەشێکی گرنگ لە خواردنە تەندرووستانەی ڕۆژانەت بگۆڕێت.