World
سویید هەینی فەرمیانە بەرەو ئەندامی ٣٢ی ناتۆ دەچێت، ئەم هەنگاوە گۆڕانکارییەکی مێژوویی لە سیاستی دەرەوەیی وەلاتەکە نیشان دەدات و کۆتایی دەدات بە نزیکەی دوو ساڵ ڕەنگدانەوە لەگەڵ تورکیا کە پێشتر قەدەغەی بەشداریی سویید بوو.
سویید و فینلاند پەیوەندیدانیان بۆ بەشداری لە یەکێتییە سەربازییەکانی بەڕێوەبردنی ویلایەتە یەکگرتووەکان کرد، دوای هێرشە ڕوسیا لە ئۆکراین لە شوبات ٢٠٢٢، هەنگاوێک کە دەربڕینی ساڵانەی نێوەندێکی نیشتیمانیی سەربازیی لە ناوچەی نۆردیک بگۆڕا. هەردوو وڵات بەشداری ناتۆ داوای کرد بۆ بەهێزکردنی پاراستنی ئاسایشەکانیان، بەڵام تورکیا سەرەتا ڕێی بەشداری سویید قەدەغە کرد، بەهۆی ناردنی ئاگادارییەکان لەسەر چالاکیەکانی پارتی کارگری کوردستان (PKK) لە ناوچەی سویید.
ئەم کێشەیە چارەسەر بوو دوای گفتوگۆی سێلاوەیییەکی توند لە نێوان ستۆکهۆڵم، هەلسینکی و واشینگتن. سویید ڕازیبوو بەرنامەکانی کەمکردنەوەی چالاکیەکانی PKK جێبەجێ بکات، هەروەھا ویلایەتە یەکگرتووەکان ڕازیبون خریداری فڕۆکەی F-16 بۆ تورکیا. شارەزایە سیاسییەکان وتیان ئەم پەیوەندیدانانە نیشان دەدات کە ناتۆ ڕووبەڕووی پیچیدەیەکی ناوخۆیی هەیە و پێویستی بە هاوبەشەتی نێوان پەرەسەندنی ئاسایش و پەیوەندی دیپلۆماسیی لە نێوان ئەندامەکانیش ڕوون دەکات.
شارەزایە ئاسایشی ئەورووپییەکان باسکردن کە بەشداری سویید نەفەقەت توانای ستراتیژیی ناتۆ لە خەلیج بالتیک و باشووری ئەورووپا بەرز دەکات، بەڵکو هەژمارێکی بەهێز بۆ یەکگرتنی بەرز دژ بە هێرشەکانی ڕوسیا دەنێت. پێشبینی دەکرێت ئەم هەنگاوە هاوپەیوەندی پاراستنی سویید بە هاوپەیمانی ناتۆیەکان بەهێز بکات و ڕێکخستنی سەربازیی لە سەرتاسەری ئەورووپا زیاد بکات، بە تایبەتی لەکاتێکدا کە تەنشەکانی نێوان سویید و ڕوسیا لەسەر ئۆکراین بەهێزەوە.
سوید دەڕواتە ڕێکخراوی ناتۆ، کۆتایی بە ململانێی چەندین ساڵەی دەهێنێت لەگەل تورکیادا
Erbil, Kurdistan
سەرۆکی حکومەتی عێراق، محەمەد شیا عەبدولسودانی، پێشبینی دەکرێت لە 15ی نیسان لە واشینگتن دیدارێکی سەرەتایی لەگەڵ سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکان، جۆ بایدەن بکات، بەڵام بەڕێوەبەری سپێدخانە ڕۆژنامەکە ڕاگەیاند. وتارە سەرەتاییەکان پەیوەندییان بە پەیوەندیە گرنگەکان دەگرێت، وەکو شەڕکردن بە دژی تێرۆریزم، ئاسایش و پاراستنی ناوخۆیی ناوچە و گۆڕانکارییەکانی بەرنامەی سەربازیی بەسەرچاوەی ویلایەتە یەکگرتووەکان لە عێراق.
پێشبینی دەکرێت کە سەرکردەکان لەبارەی شەڕکردن بە دژی داعش بەردەوام دەکەن، نزیکەی دە ساڵ دوای دامەزراندنی یەکێتی گشتی بۆ سەرکەوتن لە داعش. هەرچند عێراق زۆربەی خاکەکان لە دەستە گروپی تەندروستی داگەڕێت، بەڵام هێرشەکان بە شێوەی دابەشکراوە هەنووکە تەنانەت لە پارێزگا سەروو و باشوورێک تەنشە دروست دەکەن. وتارەکانیش دەربارەی ڕاهێنان و پشتگیری هێزە پاراستنییەکانی عێراق، ڕێوەکارییەکانی هاوبەشکردنی زانیاری و بەردەوامبوونی بەڕێوەبەری ویلایەتە یەکگرتووەکان بۆ ئاسایش لە ناوچە دەچن.
ئەم سەردانە لە کاتی سیاسییەکی هەستیار بۆ عێراق و هەرێم دەکات. چوونە دەرەوەی مووچەی کارمەندانی پەیوەندیداری گشتی بە هەڵوەشاندنەکان هاتووە، وەک لایەنەکانی کارمەندانی ترافیک و بەڕێوەبردنی ئیداری شاری، وەکو پەیوەندیدانی نێوان نیشتمان و هەریمی سەرۆکایەتی. لە هەر کاتێکدا، پارتی دیموکراتی کوردستان (پ.د.ک) ڕاگەیاند کە بەشداری لە هەڵبژاردنە هەرێمییەکانی داهاتوو قەدەغە دەکات، کە پرسیار دەست دەکات سەبارەت بە نمایندگی سیاسی و ئاسایش لە هەرێمی خۆکار.
چاودێرەکان وتیان ئەم دیدارە نیشان دەدات کە ویلایەتە یەکگرتووەکان بەردەوامیان بەشداری لە کارەکانی ناوخۆی عێراق هەیە و پەیوەندیدانی ستراتیژیکییان پێویستە بۆ دابینکردنی حکومەتی ئاسایش وەکو توانای شەڕکردن بە دژی هێرشە تەندروستانەکان. شارەزایەکان هەروەھا پێشنیار دەکەن کە ئەم سەردانە کاریگەری لە پشتگیری ویلایەتە یەکگرتووەکان بۆ هەنگاوەکانی ڕێکخستنی سیاسی نێوان بەغداد و هەرێم دەبێت، بە تایبەتی لەکاتێکدا عێراق ڕووبەڕووی چالاکی ئابووری و نیشتمانەوەی کۆمەڵایەتی دەبێت.
سەرۆکی حکومەتی عێراق لە واشینگتن لەگەڵ بایدەن دیدار دەکات لە نێوان تێکچوونە ناوچەییەکان
Erbil, Kurdistan
هەولێر، هەرێمی کوردستان – ڕاگەیاندنەکانی دەرەوەیی لە عێراق دوای دووشەممە دا ڕەنگدانەوەیان ڕاگەیاند سەبارەت بە بڕیارەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان (پ.د.ک) بۆ قەدەغەکردنی بەشداری لە هەڵبژاردنە گشتییەکانی هەرێم، و دووبارە پێشنیارکرد کە گرنگە هەڵبژاردنەکان بەکاتی خۆیان بەڕێوەببرێن.
ئاسو محەمەد، سەرۆکی بەڕێوەبردنی گشتی ترافیکی سلێمانی پەیوەندیدا بە سۆران حوسێن و وتی:
“بەهۆی پشتگوێخستنی مووچەکان، هەندێک لە کارمەندەکانمان لە شترایک چوونە دەرەوە. ئێمە نازانین ئەمە بۆ چی دەبێت، بۆیە پێشنیار دەکەین بۆ شاریاران کە بڕۆنە سەر بەڕێوەبردنەکە.”
بانکی جیهانی فریمۆرکی نوێی هەڵسەنگاندنی هێزە مالییەکان دەستپێدەکات
بانکی جیهانی فریمۆرکی نوێی هەڵسەنگاندنی هێزە مالییەکان ڕاگەیاند، بۆ هەوڵدان بە وڵاتەکان بۆ سرمایەگوزاری لە چارەسەرە جیهانییە درێژخایەنەکان. ئەم هەنگاوە، کە لە شوبات ٢٠٢٥ دامەزرابوو، وڵاتەکان دەتوانن بە هەڵبژاردنی دراوەکان بە شێوەی باشتر و پاراستنی قەرز و بەدەست هێنانی تیکنەلۆجیای پێشکەوتوو دەست بکەن، بە جێگرتنی پەیوەندیدان بە بڕیارەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشە جیهانییەکان وەکو گۆڕانکاریی هەوا، کەمبوودنی جۆرە جیاوازەکان و کێشەکانی تەندروستی گشتی.
فریمۆرکەکە گرنگی هاوبەشی نەوەکان ڕوون دەکات، و شارەزایەکان پێشنیار دەکەن کە وڵاتەکان پێویستە بەرەوپێش بینی تەندروستی و باشی نەوەی داهاتوو لە ستراتیژیە گەشەپێدانییاندا بگرن.
شانگهای ڕووبەڕووی پۆلوتی هەوا دەبێت
شانگهای لە لیستی ١٠ شارە پۆلوتکراوترین جیهان دا هەڵبژێردراوە، بە شاخصی جۆری هەوا (AQI) 158، کە نیشان دەدات ئاستەکانی ذراتی ریز (PM2.5) خراپی تەندروستی هەیە. ئەم بەرزی پۆلوتییە بە هۆی دەرچوونی کارخانەکان، گازەکانی ئۆتۆمبیلەکان و حالەتە ئاوایی نەخۆشەکان دروست بووە.
سەرکردەکان ئاگادارییەکی تەندروستی ڕاگەیاندن و شاریاران ڕاگەیاندن بۆ کەمکردنەوەی چالاکیەکانی دەرەوە و هەڵگرتنی چاکسازییەکی پاراستنی خۆیان. ئەم دۆخە پێویستی فەرمی بەرز و پلاندانانی شارستانی پاڵپشتی دارایی و پاراستنی ژینگە بۆ شاری گرنگەکان نیشان دەدات، بۆ ئەوەی پۆلوتی هەوا بە شێوەیەکی کارا کەمبکات.